Dziennik Helgi

Wspomnienia dziewczynki ocalałej z Holocaustu – ilustrowane rysunkami młodej autorki niezwykłe świadectwo o życiu w obozach koncentracyjnych.
W roku 2011 angielski wydawca Dziennika Anne Frank usłyszał o historii Helgi. Po spotkaniu z autorką i lekturze rękopisu dziennika namówił Helgę Weiss do publikacji zapisków, podkreślając ich znaczenie: „Wspomnienia są często kształtowane przez późniejszą wiedzę. Dzienniki Helgi są wartościowsze od wspomnień, ponieważ opisują rzeczywistość czasu wojny bez tej wiedzy”.

Wśród innych pozycji literatury obozowej Dziennik Helgi to książka szczególna. Obok Dziennika Anne Frank to jedyne – tak obszerne i wyjątkowe – spisane wspomnienia dziecka z pobytu w obozie koncentracyjnym.
Helga zaczyna pisać pamiętnik w 1938 roku. Ma wtedy osiem lat i mieszka z rodzicami w Pradze. Rodzina Helgi jest ofiarą pierwszej fali nazistowskiej inwazji – jej ojciec traci pracę, przed dziewczynką zamykają się drzwi szkoły, a cała trójka otrzymuje zakaz opuszczania mieszkania. Wkrótce dochodzi do pierwszych deportacji; zaczynają znikać przyjaciele i bliscy Helgi. Ona sama, wraz z rodzicami, przybywa do obozu w Terezinie, skąd po trzyletnim pobycie jej ojciec zostaje wysłany do Auschwitz. Niedługo potem Helga i jej matka również. Tymczasem wuj dziewczynki ukrywa pamiętnik, zamurowując go w ścianie.
W obozie Auschwitz-Birkenau ginie ojciec Helgi. Dziewczynce i jej matce cudem udaje się przeżyć zarówno pobyt w obozie, jak i tułaczkę ostatnich dni wojny. Ostatecznie wracają do Pragi. Tam Helga, mając prawie szesnaście lat, uzupełnia dziennik o niespisane wspomnienia. Należy do nielicznej grupy Żydów pozostałych w mieście.

Dziennik Helgi to pierwsze tłumaczenie jej pisanego ołówkiem na kartkach szkolnego zeszytu dziennika – uderzająco bezpośredniego i wyjątkowego świadectwa, czym był Holokaust.
„Pierwszy obrazek, jaki namalowałam w Terezinie przeszmuglowałam do taty, do męskich koszar, a on odpisał: »Maluj, co widzisz!«”. Dziennik Helgi ilustrują jej własnoręczne rysunki wykonane podczas pobytu w Terezinie. Są przejmującym świadectwem życia w getcie.

Dziś Helga Weiss jest jedną z najbardziej znanych czeskich malarek i ilustratorek.